*संपादक --टाइम्स 45 न्यूज मराठी*
*मो:-- 9730 867 448*
आजचं युग हे माहिती तंत्रज्ञान आणि डिजिटल क्रांतीचं युग आहे. हाताच्या तळव्यात मावणारं जग, क्षणात मिळणारी माहिती, एका टचमध्ये खुलणारी अनंत दारे या सर्वामुळे जीवन सुकर झालं आहे. विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाने मानवी जीवनाला गती, सुलभता आणि वेग दिला आहे. परंतु या चकचकीत प्रकाशाच्या आड एक गंभीर अंधार दडलेला आहे.मोबाईलच्या टचस्क्रीनच्या प्रकाशात आजचं तारुण्य हरवून बसलं आहे.
एकेकाळी खेळाच्या मैदानात, पुस्तकांच्या पानांत, मित्रांच्या गप्पांत रमणारी तरुणाई आज मोबाईलच्या स्क्रीनमध्ये गुंतली आहे. बालपणापासूनच मुलांच्या हातात मोबाईल दिला जातो आणि तेथेच त्यांच्या कल्पनाशक्तीचा कैद सुरू होतो. शिक्षण, मनोरंजन आणि संवाद यासाठी सुरू झालेला मोबाईल वापर हळूहळू व्यसनात परिवर्तित झाला आहे. आज विद्यार्थी अभ्यासाऐवजी व्हिडिओ गेम्समध्ये, सोशल मीडियात आणि आभासी प्रसिद्धीत गुंतून गेले आहेत.आभासी जगाने तरुणांच्या विचारांना दिशा दिली, पण वास्तवाशी असलेलं नातं तुटलं. प्रत्यक्ष संवादांची जागा ‘चॅट्स’नी घेतली आहे, भावनांची जागा ‘इमोजींनी’ भरली आहे आणि नात्यांच्या उबदारपणाची जागा ‘ऑनलाइन स्टेटस’नी व्यापली आहे. मोबाईलच्या नोटिफिकेशनचा आवाज आता स्नेहाच्या संवादाला, पुस्तकांच्या पानांच्या खसखशीला आणि हसऱ्या चेहऱ्यांच्या गप्पांना मागे टाकतो आहे.
मोबाईलने जरूर ज्ञान दिलं, पण एकाग्रता हिरावली. त्याने जग जवळ आणलं, पण माणसं मात्र दूर नेली. शिक्षणाचं साधन म्हणून सुरू झालेलं उपकरण आता मानसिक अस्थिरतेचं, नैराश्याचं आणि एकाकीपणाचं कारण बनलं आहे. सोशल मीडियाच्या आहारी गेलेली ही पिढी ‘लाइक्स’, ‘कमेंट्स’ आणि ‘फॉलोअर्स’ मध्ये स्वतःचं मोजमाप करू लागली आहे. या आभासी जगातल्या बनावट प्रशंसेच्या धुंदीत तरुण आपल्या खऱ्या क्षमतेपासून आणि ओळखीपासून दूर जात आहेत.
आजच्या तरुणांचे दिवस मोबाईलच्या अलार्मने सुरू होतात आणि स्क्रीनच्या प्रकाशात संपतात. वास्तवातील नात्यांपेक्षा आभासी संवादांना अधिक महत्त्व दिलं जातं. या सततच्या स्क्रीन एक्सपोजरमुळे झोपेचा अभाव, डोळ्यांचे आजार, मानसिक थकवा, नैराश्य आणि चिंता वाढताना दिसतात. अभ्यासात लक्ष केंद्रित न होणं, कुटुंबापासून दुरावा, आणि सामाजिक एकाकीपणा या समस्या झपाट्याने वाढत आहेत.
पालक आणि शिक्षक या बदलाकडे केवळ नाराजीने न पाहता कृतीशील दृष्टिकोनातून विचार करणे गरजेचे आहे. शाळांमध्ये आणि महाविद्यालयांमध्ये डिजिटल व्यसनविरोधी मोहिमा, ‘मोबाईल-फ्री अवर्स’, आणि वाचन संस्कृतीचे पुनरुज्जीवन यासारखे उपक्रम राबवले पाहिजेत. शिक्षण हे केवळ ऑनलाइन स्क्रीनवर नव्हे, तर प्रत्यक्ष अनुभवातून, निसर्गातून आणि समाजातून घडावं.आज तंत्रज्ञान नाकारता येणार नाही, पण त्याचा विवेकी वापर करणं हे काळाचं मोठं आव्हान आहे. मोबाईल हा साधन आहे, जीवनाचा केंद्रबिंदू नव्हे. मर्यादित वापर, वेळेचं नियोजन, आणि प्रत्यक्ष नात्यांशी जोडलेपण टिकवणं ही खरी गरज आहे. डिजिटल युगातसुद्धा वाचन, प्रत्यक्ष संवाद, आणि सामाजिक जबाबदारी या मूल्यांचा प्रकाश कायम ठेवणं हाच खरा विकास आहे.
आजचा तरुण तल्लख, सर्जनशील आणि विचारशील आहे.पण त्याची ऊर्जा चुकीच्या दिशेने वळली आहे. मोबाईलच्या स्क्रीनवर वेळ खर्च करण्याऐवजी त्या वेळेत वाचन, सर्जनशील लेखन, खेळ किंवा समाजकार्यात सहभाग घेणं ही खरी उन्नती आहे. मोबाईलने वेळ खाल्ला, पण योग्य वापर केला तर तोच ज्ञानाचा दीप ठरू शकतो. मोबाईलवर विजय मिळवणं म्हणजे स्वतःच्या विचारांवर आणि कृतींवर विजय मिळवणं होय.समाजाने, पालकांनी आणि शिक्षणसंस्थांनी या डिजिटल विळख्यातून तरुणांना बाहेर काढण्यासाठी हात पुढे केला पाहिजे. मोबाईलचा अतिरेक हा केवळ व्यक्तीगत समस्या नाही, तर सामाजिक वास्तव बनत चाललं आहे. यावर उपाय म्हणजे डिजिटल जबाबदारी, आत्मसंयम आणि मूल्याधारित शिक्षण.
तारुण्याचं तेज हे विचारात, कृतीत आणि स्वप्नात असतं; स्क्रीनच्या प्रकाशात नव्हे. म्हणूनच आजच्या पिढीने ठरवावं की मोबाईल त्यांच्या हातात असेल, पण त्यांच्या मनावर राज्य करणार नाही. कारण “मोबाईलचा स्क्रीन उजळतो क्षणभर, पण विचारांचा प्रकाश उजळतो आयुष्यभर.”
“टचस्क्रीन नव्हे, तर जीवनाच्या दिशेला टच करा तिथेच खरा प्रकाश आहे.”
डॉ. प्रकाश पांढरमिसे,
(सामाजिक अभ्यासक )
मो. न. 9423639796
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा